Những món ăn có tên từ tiếng Quảng Đông

Do công đoạn giao thương, từ hàng nghìn năm qua, ở Việt Nam có rất nhiều người Hoa sinh sống. Những lưu dân này đem rất nhiều món ăn sang nhiều hình thức ở nước ta, góp phần khiến cho phong phú kho tàng ẩm thực Việt. Tuy nhiên, do cách gọi tên theo âm Quảng Đông hoặc Triều Châu, Phúc Kiến, nên nhiều món trở thành hơi lạ tai, khó hiểu. Mặc dù vậy, giả tỉ chuyển qua âm Hán Việt, có nhẽ tên các món ăn này lại trở thành dễ hiểu với người biết chữ Hán, nhưng cũng có thể rối rắm hơn với những người chưa từng nghe.

Hủ tíu Nam Vang ở Châu Đốc, An Giang. Ảnh: Hương Chi.

Một món ăn thông dụng ở khắp miền Nam, hủ tíu, nghe tên đã quen tai và biết ngay là có tên theo tiếng Quảng Đông. Ít người biết chữ này chuyển sang âm Hán Việt đọc là “quả điều”, nghĩa là sợi bột hay bánh sợi, vì món này khiến cho kỳ công bởi việc kéo, cán sợi bột rất nhiều lần.

Món mì đặc sản hơic được cả hai miền cùng yêu thích với sủi cảo, xá xíu, trứng luộc, rau, hẹ, tôm, gan, nước lèo đằm thắm có tên nghe rất “kêu” là vằn thắn hoặc hoành thánh. Nhưng giả tỉ dịch ra âm Hán Việt, thì nó có tên nghe rất êm tai và văn hoa là “vân thôn”, nghĩa là “nuốt mây”, do hình dạng của các viên sủi cảo nhìn như những đám mây rập ràng trắng trẻo.

Sủi cảo cũng là 1 món ăn được gọi theo âm Quảng Đông, có âm Hán Việt đọc là “thủy giáo”, nghĩa là loại bánh chẻo (giáo) được luộc trong nước. Nhân của sủi cảo thường là giết mổ băm trộn các loại rau, gia vị. Các shop lót lòng ở cả Việt Nam và Trung Quốc cũng như các nước trong gianh giới thường khiến cho các loại sủi cảo luộc, hấp, chiên. Trong khi đó, loại bánh hấp mà có nhân tôm được gọi là “há cảo”, âm Hán Việt là “hà giáo”, với chữ hà chính là con tôm.

Sủi cảo nhân tôm tươi. Ảnh: ngoisao.

Một món bánh cuốn có rau, củ, lạp xường, tép… chấm nước tương, thông dụng ở khắp các đường xã trong Nam, trên chục năm nay cũng xuất hiện nhiều ngoài Bắc, có tên gây tò mò là bò bía. Nhiều bạn trẻ ăn xong cứ hỏi người bán “gọi là bò mà sao chả có miếng giết mổ bò nào?”. Thì ra tên món này được gọi theo âm Phúc Kiến, Triều Châu, là “pò pía” mà âm Hán Việt lại phát âm là “bạc bính”, nghĩa là bánh tráng mỏng, chính là kể về lớp bánh tráng sử dụng để cuộn món ăn này.

Lạp xưởng cũng là 1 món được gọi bằng âm Quảng Đông, mà âm Hán Việt sẽ là “lạp trường”, trong đó, “lạp” là giết mổ ướp, và “trường” nghĩa là ruột. Bởi món này được khiến cho từ giết mổ lợn xay, trộn gia vị, rồi nhồi vào ruột lợn, ướp khô 1 cách bỗng dưng.

Một món ăn vặt thông dụng hơic là “quẩy”, trong Nam thường gọi đa số tên của nó là “dầu cháo quẩy”. Đây cũng chỉ là cách phát âm theo âm Quảng Đông của chữ “du tạc khối”, trong đó “khối” chính là miếng, vì thanh quẩy khiến cho từ hai miếng bột bé xíu dính vào nhau. Còn “du tạc” thì nghĩa là chiên trong dầu. Có người lại training chữ “quẩy” là đọc từ âm “quỷ”, rồi liên tưởng đến chuyện người Trung Quốc thù gian thần Tần Cối hại chết trung thần Nhạc Phi nên khiến cho bánh hình hai con quỷ để chiên lên nhằm nguyền rủa vợ chồng họ Tần, nhưng cách training này không thuyết phục lắm.

Quẩy thường có trong các món cháo, bún, phở ở Thành Phố Hà Nội. Ảnh: Thảo Nghi.

Món nước chấm thông dụng thường được sử dụng với các món ăn gốc Hoa có tên gọi là xì dầu hay “Tàu vị yểu”. Món này dịch sang âm Hán Việt thì gọi là “đầu vị dầu”, nghĩa là dầu chiết xuất từ hạt đậu ra mà thôi.

Một món ăn vặt hơic được bày bán rất nhiều tại xã Bà Triệu, Thành Phố Hà Nội có tên cũng đậm nét Quảng Đông là “lạc rang húng lìu”. Húng lìu chính là hương liệu, nghĩa là các thứ bột ngũ vị hương rang cùng với lạc, mang đến vị thơm ngon đặc thù cho món ăn.

Còn rất nhiều những món ăn hơic như “chí mà phù” là chè vừng đen, “lục tào xá” là chè đậu xanh, lẩu âm Hán Việt là “lô”, nghĩa là lò lửa, phá lấu âm Hán Việt là đả lỗ, nghĩa là giết mổ ướp mặn… cũng có tên gọi bắt nguồn từ âm Quảng Đông. Như vậy, các tên gọi đó đã thành những từ thông dụng chỉ các món thân thuộc với người Việt, thậm chí còn được hơich du lịch sành ăn mua kiếm mỗi lần có dịp đến Việt Nam.

Theo Tiên Long/Vnexpress