Tín nghĩa là gốc làm người, giữ chữ tín tiếng thơm lưu truyền

Khổng Tử nhắc: “Vô tín nhi bất lập”, ý nhắc rằng người mà không giữ chữ tín thì không có chỗ sinh tồn, chỗ đứng trên cõi trần này. Cũng có người nhắc, chữ tín là sinh mệnh thứ hai của con người. Câu nhắc này thực ra rất có đạo lý.

Thủ tiết vì 1 lời hứa hẹn ước

Trước đây, có 1 vị tú tài nọ bị thi trượt, trên tuyến đường về nhà thì hết sạch tiền, trong người không còn 1 xu, vừa đói vừa khát. Anh đi tới 1 làng quê nọ. Trong làng có 1 gia đình rất no đủ, chỉ sinh được 1 cô đàn bà nhưng chẳng may bị mắc bệnh nặng. Cô gái ốm yếu gầy gò như ngọn đèn trước gió, bệnh tật ngày 1 nguy hiểm mà chưa gặp được danh sư nức tiếng cứu chữa.

Thấy có nhiều khí chất đàn bà ngày 1 yếu dần, bố mẹ cô gái lo lắng mất ăn, mất ngủ liền ra thông cáo: “Nếu người chữa khỏi bệnh cho cô gái là 1 người lớn tuổi, họ nguyện để đàn bà khiến cho con nuôi của vị danh y, cả đời để đàn bà thờ phụng chăm nom. Nếu người chữa khỏi bệnh là 1 chàng trai trẻ tuổi, họ nguyện sẽ gả đàn bà và để bác sĩ đó kế thừa sản nghiệp“.

Sau khi nghe được nguồn tin, vị tú tài phát sinh mưu đồ ám muội “Lần này mình có cơm đề ăn và có tiền để về nhà rồi. Chỉ cần với chút hiểu biết hời hợt về y khoa của mình, mình sẽ có cơm ăn“.

Nói tà tàm, vị tú tài vội vàng tậu đến gia đình kia và được đưa vào thăm bệnh cho bệnh nhân. Sau khi bắt mạch cho cô gái anh ta cảm thấy vô cùng buồn, trinh nữ tự vấn: “Mình quả thực là người chẳng ra gì, đến bước tuyến đường cùng thì khiến cho càn mất hết cả tự tôn rồi. Gia đình nhà người ta đặt nhiều kỳ vọng vào mình tương tự, mà mình lại không biết khiến cho sao để giúp họ vượt qua cơn hoạn nạn này, không biết cách chữa khỏi bệnh”.

Vừa nghĩ tới đó, bụng anh ta réo lên ù ù vì đói. Tú tài to gan lớn mật nhắc với chủ nhà: “Tôi đang đói bụng, hãy chuẩn bị giúp tôi 1 tẹo đồ ăn. Sau khi ăn xong tôi sẽ chuẩn bị thuốc cho người bệnh“. Sau khi ăn 1 bữa no, trên tuyến đường ra chỗ vệ sinh anh ta phát hiện trên nóc có 1 chiếc lược bằng gỗ đào đã bị mục nát vẫn còn chứa hứa hẹn đầy dầu dưỡng tóc ở trên.

Tú tài sử dụng tay vặn bóp nát chiếc lược, anh vê nó thành từng viên từng viên thuốc hoàn nhỏ, rồi quay trở lại phòng nhắc với bố mẹ cô gái: “Ông bà hãy sử dụng nước ấm cho cô nương đây uống hết mấy viên thuốc này. Khi uống vào bệnh nhân sẽ nhổ từng cục bệnh trong bụng ra. Xin ông bà hãy đưa cho tôi hai lạng bạc, tôi muốn về nhà lấy 1 tẹo thuốc bổ nữa. Khoảng chừng 1 tháng cô ấy sẽ hoàn toàn khỏi bệnh“. Cha mẹ cô gái nghe vậy lấy khiến cho vui mừng, tin tưởng lấy bạc đưa cho anh ta và tiễn ra khỏi nhà.

Trên tuyến đường về càng nghĩ càng cảm thấy bất an trong tâm, vô cùng trinh nữ, anh tự dày vò mình: “Mình đang sai trái đến chừng độ nào rồi ra. Vốn chỉ trong lúc đói khát cơ nhỡ muốn đến xin 1 bữa cơm, thân không tinh thông nhiều về y thuật lại dám khiến cho bừa, mình thật là hổ hang với cô gái và gia đình cô ấy“. Nhiều năm sau đó anh ta không bao giờ dám đặt chân tới mảnh đất đó nữa.

Lại nhắc về gia đình cô gái nọ, sau khi cô uống thuốc thì liên tục nôn mửa, nôn ra mật xanh mật vàng, khủng khiếp tới mức cảm giác như lục phủ ngũ tạng cũng có thể nôn hết ra. Sau cùng nôn ra 1 cục máu. Chính bởi dầu bôi tóc trên cây lược bị vê nát kia lại rất kỵ với tóc, nên khi nôn ra cục máu 1 nắm tóc lẫn trong đó cũng bị lôi ra theo. Sau khi nôn ra cục máu, quả nhiên 1 tháng sau cô gái hoàn toàn hồi phục có sức sống.

Sau khi cô gái khỏi bệnh, có rất nhiều người đến tậu hiểu muốn đính ước với cô. Có cả con của quan lại, con của gia đình no đủ, có tài có đức đủ cả nhưng cô đều không đồng ý. Nguyên nhân là khi xưa trong tờ cáo thị ban bố gia đình cô có xin hứa hứa hẹn: Nếu người chữa được bệnh cho cô gái là 1 chàng thanh niên, thì sẽ để chàng thanh niên đó đính ước với đàn bà và cho kế thừa sản nghiệp.

Giờ giả thử đồng ý lấy người khác chính là thất tín với vị tú tài kia, nên cô gái cứ đợi mãi tới 5 năm sau, đợi cho tới khi việc đó lan truyền khắp vùng. Một ngày nọ, chàng tú tài có việc buộc phải phải đi qua ngôi làng đó. Khi nghe mọi người nói lại câu chuyện cô gái vẫn luôn chờ chực anh 5 năm qua, anh vô cùng đã biết mình sai, vội vàng tới nhà cô gái và xin tạ lỗi.

Đối với cố nhân việc giữ chữ tín là rất không được xem nhẹ. Ví dụ như cô gái trong câu chuyện trên, không cần biết chàng trai có đồng ý lấy mình hay không, vì gia đình đã hứa hẹn tương tự thì gia đình cô cố gắng giữ lời hứa hứa hẹn đó tới cùng. Nếu con người mất đi tín nghĩa, xã hội sẽ đại loàn.

Câu chuyện “Ba nghìn dặm không mất tín”

Có hai người bạn nọ gặp nhau vào khoảng đầu mùa xuân. Trước khi chia tay, chủ nhà hỏi người bạn của mình rằng, khi nào thì lại đến chơi. Người bạn kia hứa hẹn vào tết Trung thu sẽ tới để hai người cùng ngắm trăng.

Đến tết Trung thu, chủ nhà mang rượu và thức ăn ra hoa viên sau nhà, không ăn không uống mà bền bỉ nỗ lực ngồi chờ bạn đến. Đến lúc gần tới canh ba, người bạn kia quả nhiên đi đến, đứng ngoài cửa hoa viên hỏi: “Hiện tại chưa qua canh ba nên vẫn tính đang là ngày rằm chứ?”.

Chủ nhà tư vấn bạn: “Chưa qua, chưa qua, cố nhiên vẫn là rằm tháng tám rồi. Tôi biết rõ ngài cố định sẽ đến, bởi vì trong trí tưởng của tôi thì ngài chưa thất tín với tôi bao giờ. Xin mời, mau vào cùng tôi uống rượu ngắm trăng”. Chủ nhà nhắc xong liền chạy lại cổng của hoa viên mời bạn.

Người bạn vội nhắc: “Xin ngài đừng qua đây! Vì gặp chuyện đặc thù nên ta chẳng thể gặp ngài đúng hứa hẹn. Ta từng nghe có người nhắc, con người mà trút bỏ đi cơ thể rồi thì chỉ trong tích tắc, nguyên thần có thể đi nghìn dặm tuyến đường. Cho nên, vào canh hai ta đã trút bỏ đi cơ thể của mình để có thể đi ba nghìn dặm đến đây trước canh ba. Giờ ta đã ở đây rồi, xem ra lời ấy cũng không phải hư truyền. Ta với ngài giờ đã là Âm Dương xa vắng, nhưng dù sao thì ta cũng đã giữ được lời hứa hứa hẹn với ngài”.

Người bạn trong câu chuyện này đã đặt chữ tín ở vị trí hiểm yếu nhất, thậm chí còn cao hơn cả tính mạng của mình. Nhân vật chính trong câu chuyện xưa, vì giữ lời hứa hứa hẹn mà sẵn sàng trả giá bằng mạng sống của mình. Lời 1 khi nhắc ra thì có trời đất chứng dám. Vậy nên, đừng vì tùy hứng mà lỡ thất tín với người khác.

ĐKN (st)