Phật dạy cuộc đời có 3 cái khổ to nhất

1. Khổ thiên nhiên:

Khổ thiên nhiên như đói quá, no quá, nóng quá, lạnh quá v.v… thì ai sinh ra trên đời, từ Phật đến chúng sanh đều phải có. Khổ này cực kỳ quý giá, là món quà tạo hóa tặng cho mỗi người, nếu không có khổ này thì trở thành cục đá (không có cảm giác biết nóng lạnh v.v…). Cái khổ này là thiên nhiên và không thể thiếu như bản năng sinh tồn trong đời sống giúp tôi và quý khách biết rõ mức hiểm nguy đến mạng sóng để giảm thiểu. Biết sống nghĩa là biết trân quí trị giá của cái khổ này của cuộc thế.

2. Khổ quả:

Cái khổ này là hậu quả của những nhân bất thiện trong dĩ vãng. Khổ này biểu lộ luật nhân quả giúp mọi người thấy ra những nghiệp nhân sai trái mà mình đã tạo tác trước đây hầu qua đó biết điều chỉnh lại nhận thức và hành vi của mình. Khổ quả mang tính giáo dục rất cao giúp mọi người tiến hoá trên trục đường giác ngộ đánh tháo. Nếu không có khổ quả thì không ai biết được mình đã sai trái như thế nào.

3. Khổ ảo:

Khổ này chỉ do ảo mộng tạo ra chứ vốn không có thật. Đây mới chính là Khổ Đế mà đức Phật nhắc đến trong Tứ Diệu Đế, nó còn khổ hơn cả hai loại khổ trên nên mới gọi là Khổ Đế. Khổ này có thể kết thúc, hay đoạn tận tự nhiên còn ảo mộng tham sân si. Nhầm lẫn khổ đế với khổ thiên nhiên và khổ quả là không đúng. Khổ do dục ái, hữu ái, phi hữu ái tạo ra mới hình thành khổ khổ, hoại khổ, hành khổ trong khổ đế. Ba loại khổ trong khổ đế này đều do ảo mộng tạo ra nên gọi là khổ ảo.

Mặc dù do ảo mộng tạo ra nhưng 1 khi đã hình thành kết quả thì lại trở thành khổ quả tình. Thí dụ: do hình dung mà sợ ma, nhưng khi đã ám ảnh thì lại mất ăn mất ngủ. Thế nên từ khổ ảo của tâm sinh ra khổ thực trên thân mà trở thành khổ thọ.

Nếu ảo mộng biến mất thì khổ ảo cũng biến mất luôn, chỉ còn di chứng trên thân mà thôi (nhồi máu cơ tim giả như). Ví dụ 1 người thấy sợi dây tưởng con rắn thì ám ảnh lo âu nảy sinh nên tâm thần bít tất tay mà khổ, nhưng khi nhìn lại thấy sợi dây thì đa số mộng tưởng cùng với tác động của chúng kết thúc. Cho nên cái khổ này là khổ có thể kết thúc được bằng cách quán chiếu thấy được nó chỉ là do ảo mộng sinh ra.

Khổ Đế cần phải được hiểu đúng. Nhiều người hiểu lầm khổ Đế là khổ thiên nhiên hoặc khổ quả nên cố tu để mong thoát ra 2 loại khổ này, tương tự chẳng khác gì gỗ đá. Chỉ khi nào thấy khổ do ảo mộng sinh ra thì lúc đó kết thúc ảo mộng của bản ngã, và kèm theo cũng không còn cái khổ đế đó nữa. Nhưng lúc đó mới thấy cái khổ thiên nhiên chính xác hơn để giảm thiểu.

Ví dụ uống 1 tí rượu đã thấy rõ tác hại của nó ngay nên không bị nghiện ngập và giảm thiểu được bệnh tật. Hoặc khi có khổ quả thì biết nguyên cớ do mình tạo ra nên không than trách ai khác. Cho nên, chỉ kết thúc cái khổ do ảo mộng tạo ra mà Đức Phật gọi là Khổ Đế thôi chứ không phải mong cầu thoát khỏi cái khổ thiên nhiên và khổ quả. Đó là chỗ lầm lẫn lớn trong việc tu tập. Nếu lầm lẫn tương tự sự tu tập sẽ hướng đến hủy diệt sự thật chứ không phải hủy diệt bản ngã tạo ra ảo mộng.

*Cũng cần phân biệt giữa nhân và quả: có cái khổ thuộc tâm vô nhân dị thục, gọi là thọ ưu nhưng vẫn là khổ quả chứ không phải tâm sân thuộc nhân tạo tác. Cái “thân” có các tri giác thấy, nghe, ngữi, nếm, xúc giác và biết này chính là biểu lộ của tâm vô nhân dị thục có các cảm thọ lạc, khổ, hỷ, ưu và xả nên khi tiếp xúc với 1 đối tượng nào đó, do tâm vô nhân dị thục bất thiện mà khổ ưu tự sinh chứ không phải do nhân tạo tác ngày nay.

Thực ra, nếu không có tâm vô nhân dị thục thì cũng không có thân này. Ngay cả báo thân của Phật và các bậc Thánh cũng từ tâm vô nhân dị thục mà có, do vậy các Ngài vẫn có các cảm thọ khổ ưu. Nhân quả trong quả báo cũng là hệ luận của nhân quả thiên nhiên nên khổ quả cũng vẫn có thuộc tính thiên nhiên, chỉ khác ở chỗ vô tình và hữu tình mà thôi…

ST