Những buồn vui ở ốc đảo cô đơn

Ơ hờ tiếng gọi bên sông

Đứng bên này sông, nhìn sang bên kia, thôn Hồng Lam nằm lạc điệu giữa biển nước mông mênh. Những con nước từ đầu nguồn cứ ùn ùn đổ về mang theo phù sa và cũng mang đến cả nhiều nghiêm trọng mới. Chiếc đò vẫn là dụng cụ di chuyển độc nhất và cố hữu của người dân “ốc đảo”. Đường vào ốc đảo cứ hoang vắng buồn. Dù tiếng là mảnh đất ngã ba sông Lam trĩu nặng phù sa bồi đắp, nhưng Hồng Lam lại là 1 “ốc đảo” còn lắm thiếu sức sống và hoang sơ. Mấy chục năm đã trôi qua, cuộc sống đã lắm thay đổi, song Hồng Lam ngày ấy và hiện giờ vẫn thế! Cuộc sống lam lũ miền sông nước với cái nghèo, cái khó vẫn cứ sợ hãi người dân nơi đây.

Những con đò ngang là dụng cụ hỗ tương với bên ngoài.

Những mỏm đất nhỏ ven sông cũng trở thành quạnh quẽ. Nhiều người muốn thoát nghèo đã bỏ xứ đi khiến cho ăn xa, mong sao khấm hơi hơn. Một người dân ốc đảo nắc nỏm: “Do con đò nhỏ nên nhiều lúc người dân “ốc đảo” đi hơim chữa bệnh hay bị đau ốm bất thường muốn chuyển qua trạm xá xã hoặc bệnh viện thị xã phải chờ chực, đợi chờ rất lâu mới có chuyến đò sang sông. Vào buổi tối hay mùa lũ thì cũng đành “bó tay”!”. Cách đây chừng hơn hai mươi năm, dân số của ốc đảo này hơi đông đúc, nhưng sau trận lũ lịch sử xảy ra vào năm 1988, người dân khởi đầu thiên di lên bờ, cốt yếu vào các tỉnh phía Nam khiến cho ăn. Trong số đó, chỉ còn lại rất ít thanh niên ở lại. Nhìn bâng quơ vào làng, người đàn ông chua chát: “Thanh niên trai tráng trong làng đã “nam tiến” hết cả rồi! Ở nhà thì lấy cái chi mà ăn. Giờ trong làng chỉ có người già và con nhỏ thôi!”. Rồi anh nhẩm tính cho chúng tôi biết, tỷ lệ thanh niên trong làng có nhẽ chỉ còn chừng 5%, số còn lại là con nhỏ và người trên 50 tuổi trụ lại, vì chẳng thể đi đâu được.

Mấy chục năm qua, người dân ốc đảo này chỉ biết bám víu vào việc đồng áng. Nhưng cách trở đò giang, việc ra vào thôn chỉ trông đợi độc nhất và con đò ngang nên việc chuyển vận sản phẩm nặng và bự chảng, hay muốn khiến cho 1 công trình nào cũng rất cạnh tranh vì tầm giá chuyển vận cao. Đó là nguyên do chính của việc hàng loạt thanh niên nơi đây phải ly hương để mua kế sinh nhai.

Làng vốn đã hiu hắt lại dần vắng bóng người theo từng tháng, từng năm, nên chợ vốn đã ít người bán, nay lại càng thảng hoặc người mua. Cả ốc đảo chỉ có 1 điểm chợ độc nhất ngay đầu lối vào, được dựng sơ lược bằng chiếc sạp nhỏ, lợp tấm bạt rách tướp để bán đủ thứ. “Tiệm tạp hóa” độc nhất của người dân chỉ bán những thứ “tối không được lãng quên” như gạo và mắm muối. Ngoài ra không có bất cứ nhà cung cấp nào. Người dân muốn xem văn nghệ, hay các nhà cung cấp relax hơic chỉ còn biết vào lục địa. Mà mùa mưa lũ như thế này thì toàn bộ chẳng thể di chuyển được. Thế nên ốc đảo toàn bộ “biệt lập” với bên ngoài vào mỗi mùa mưa lũ. Nhiều gia đình sống trên ốc đảo, nhưng nỗi day dứt về cái nghèo, cái khổ vẫn theo đuổi người dân nơi đây. Họ chỉ có thể mơ chứ không dám nghĩ đến ngày thôn nghèo sẽ có cầu. Vào mùa đông, ốc đảo bị cô lập hoàn toàn, người dân lại thom thóp nỗi lo thiếu ăn, sự hoành hành của “hà bá” có thể “nuốt” chửng “ốc đảo” khi nào không hay.

Cây cầu và mơ ước đổi đời

Một cây cầu bắc qua sông chuyên dụng cho nhu cầu di chuyển là ước nguyện lớn nhất của bà con xóm đảo. Có nối liền với bờ thì Hồng Lam mới có thời cơ lớn mạnh và vun đắp nông thôn mới. Trưởng thôn Nguyễn Thế Lục khảng hơii: “Nhất định trong thời kì không xa, chấp nhận bền chí, người dân có thể kỳ vọng sẽ đến ngày có 1 cây cầu vững chắc bắc qua sông Lam, nối “ốc đảo” toàn cầu bên ngoài!”.

Chợ ở ốc đảo Hồng Lam. (ảnh Hạnh Nguyên)

Nhưng chờ chực đến bao giờ, khi người dân vẫn hằng ngày phải vật lộn với con sóng để di chuyển giữa ốc đảo với “nền văn minh” bên ngoài?! Những phận đời sống vùng sông nước, nỗi day dứt về cái nghèo, cái khổ vẫn theo đuổi làng quê thái bình này. Người dân nơi đây đã hiểu lắm nỗi xót xa và lam lũ của những người sống giữa lòng nước lũ. Nhưng họ vẫn kỳ vọng vào 1 tương lai tươi sáng hơn…

Có lẽ rồi ra cũng sẽ có ngân sách về cho xã, hay sẽ có những nhà máy, những công trường để người dân nơi đây có công ăn việc khiến cho đủ sống. Người dân nơi đây sẽ không phải đi tha phương cầu thực, bỏ lại xóm làng tơi tả hoang vắng, nơi mà cây cói mà lớn chưa bằng cây lúa, đu đưa lay lắt như những phận người với cuộc sống nghèo túng nơi đây…

Hoàng Thành