Những mảnh đời không lành giữa ngã tư

Những sàn diễn không hơin giả

Dạo trên các tuyến xã thủ đô vào mỗi tối, 1 vài lần vẫn bắt gặp những đoàn nhân đạo đang say sưa trình diễn văn nghệ trên các sàn diễn lâm thời.

Theo mua hiểu của chúng tôi, tại Hà Nội đang có trên 10 đoàn hát nghệ thuật từ thiện vốn là tập kết của những mảnh đời khuyết tật. Tuy mỗi đoàn có 1 tên gọi hơic nhau, bắt mắt trình diễn riêng, nhưng đều có chung 1 phương thức hoạt động. Họ trưng phông bạt là Hội Nạn nhân da cam, Hội Người khuyết tật hay Hội Cứu trợ tật nguyền Việt Nam… trên các tuyến xã lớn của Hà Nội như Tố Hữu (Hà Đông), Lê Đức Thọ (Nam Từ Liêm), Phạm Hùng Cầu Giấy), Huỳnh Thúc Kháng (Đống Đa)…. Nếu thời tiết khô ráo, mỗi đoàn có thể trình diễn từ 24 – 26 buổi/tháng và không nhất định địa điểm.

Từ khoảng 16h mỗi ngày, khi các con xã đông đúc dần lên, cũng là lúc những con người không lành lẽ lục tục rời gác trọ để mua cho mình 1 địa điểm trình diễn. Thông thường, cả đoàn từ 8-10 người và các vật dụng như loa đài, phông bạt… sẽ dịch chuyển trên 1 chiếc xe ôtô cũ. Đoàn nào đến sớm sẽ được chọn chỗ trước, là các ngã con đường nhộn nhịp. Chỉ cần trời không mưa, với sàn diễn dăm ba mét vuông, hai cọc để dựng phông bạt là buổi trình diễn có thể khởi đầu với từ 3-4 nghệ sĩ chính. Số còn lại làm cho các công việc phụ trợ như tài xế, hiệu chỉnh âm thanh, trông giữ hòm quyên góp…

Một sàn diễn không có hơin giả.

Mỗi đoàn nghệ thuật đều có cách chọn cho mình những loại hình trình diễn hơic nhau, nhưng đa phần vẫn là hát. Đoàn thì hát nhạc vàng, đoàn thì nhạc tthấp, nhạc cách mệnh, nhạc tiền chiến… Thông thường, 1 buổi trình diễn thường kéo dài 5 giờ đồng hồ và mỗi người nhận nhiệm vụ sẽ hát khoảng 20 bài liên tục. Ngay kế bên sàn diễn trình diễn của các hàng ngũ nghệ thuật này, là dàn loa công suất lớn với đèn chiếu sáng, bàn âm ly điều khiển âm thanh, micro và luôn có sự điều xãi của những người hơic, làm cho nhiệm vụ điều chỉnh các băng nhạc và các bài hát thu thanh sẵn có. Để thuận lợi cho việc tiếp thu những tấm lòng hảo tâm của người hỗ tương, các đoàn hát còn đặt từ 3-4 hòm đựng tiền từ thiện xung quanh quéo sàn diễn, ở những chỗ dễ quan sát nhất. Số tiền 1 đoàn thu được mỗi đêm giả thiết thường chỉ 2-3 triệu đồng, nhiều thì 5-6 triệu đồng. Trong đó, các người tham gia trong đoàn được chia từ từ 100.000 – 200.000 đồng/người/đêm tùy nhiệm vụ. Số tiền còn lại sẽ do trưởng đoàn nắm giữ.

Nói về duyên cơ đến với nghề, Trương Thị Ngọc Nhung (SN 1990) – vốn có khuyết tật về vận động – san sớt: “Một hôm, tôi bế cháu ra ngoài chơi bỗng dưng gặp được 1 chị là người của Hội Người khuyết tật, được chị ấy giới thiệu vào học may được 2 năm ở trọng tâm. Đến năm 2012, thấy tôi có năng lực hát được thì đoàn nhận để cho tôi đi cùng trình diễn. Một tháng tôi được trả 4,5 triệu đồng. Cũng lâu rồi tôi chưa về quê thăm nhà, có những hôm nhớ nhà quá tôi đã ngồi khóc 1 mình. Từ lúc đi theo đoàn, tôi thấy yêu đời hơn, cười nhiều hơn, vui nhiều hơn chứ không còn tự ti và buồn đau như trước nữa, tôi cũng rất vui vì kiếm được tiền phụ giúp cho gia đình”.

Kể về kỷ niệm vui nhất trong thế cuộc trình diễn con đường xã, người con gái đến từ Thanh Hóa xúc động nhớ lại thời khắc được song ca cùng ca sĩ Tân Nhàn trên chính sàn diễn của đoàn. Chị nhớ lại: “Đó là 1 ngày đông năm 2013. Tình cờ ca sĩ Tân Nhàn đi qua và lên giao lưu thì mọi người đến xem rất đông, đoàn được riêng gia đình chị ấy ủng hộ 2,5 triệu đồng. Còn hôm đó cũng là ngày thu kỷ lục với số tiền là 25 triệu đồng”.

Còn anh Nguyễn Văn Trung (SN 1989, quê ở Thái Nguyên, 1 người khiếm thị) thì cho biết: “Khi mới sinh ra, đôi mắt của tôi đã không trông thấy gì, tay chân thì cũng mềm yếu nên không làm cho được công việc gì cả. Rất may ông trời đã không tuyệt con đường sống của tôi, đã cho tôi 1 giọng hát để đi trình diễn, tự kiếm tiền nuôi sống bản thân”.

Bên cạnh số tiền công mà những người khuyết tật được nhận hằng tháng đi trình diễn cho đoàn thì 1 số người vẫn nhận được trợ cấp của Nhà nước từ 500.000 – 700.000 đồng/tháng. Điều này cũng giúp đỡ được 1 phần nào đó cho cuộc sống cạnh tranh của họ.

Cuộc sống ban ngày khép kín

Khác với những lúc đi trình diễn kiếm tiền vào buổi tối, cuộc sống thông thường của những người khuyết tật này cũng lâm thời như cái cách mà họ dựng sàn diễn để trình diễn vậy, họ sống rất khép kín, họ chỉ sống và sinh hoạt trong ngôi nhà trọ của mình chứ chẳng bao giờ ra ngoài vào ban ngày. Theo mua hiểu của PV, gần như các đoàn nghệ thuật này không có mối liên kết với nhau, họ hoạt động độc lập và ăn ở cũng ở các địa điểm tách biệt. Đa số các đoàn đều thuê trọ ở những nơi xa trọng tâm như gianh giới cầu Thăng Long, cầu Long Biên hoặc mạn ven đê sông Hồng… có tầm giá thấp hơn và cũng giảm thiểu xa ánh mắt tò mò của người dân.

Chỉ có những người mắt sáng, được cắt cử nhiệm vụ đi chợ, nấu cơm thì mới ra ngoài đi mua đồ. Dù cho những chỗ mà các đoàn nghệ thuật nhân đạo này đã trọ ở đây hơi lâu, nhưng những người dân sống ở xung quanh quéo ở đây hay những nhóm trưởng nhóm dân xã cũng không nắm bắt được nhiều tin tức về các đoàn này. Họ cũng chẳng biết được chính xác đoàn nghệ thuật đó có bao lăm người, trưởng đoàn là ai. Do đi trình diễn rất khuya mới về, nên giờ giấc sinh hoạt của các đoàn nghệ thuật này cũng không giống với người thường, buổi sáng thì họ có thể ngủ đến 8-9 giờ mới dậy, đến 15 giờ thì cả đoàn lại chuẩn bị đồ đoàn và dịch chuyển trên những chiếc xe ôtô 16 chỗ tới nơi trình diễn.

Các tầm giá ăn, ở sẽ do đoàn lo hết, giả thiết tháng nào số tiền đoàn nhận được mà cao thì các người tham gia trong đoàn sẽ được thưởng thêm. Lúc đi trình diễn chỉ ăn tạm bợ 1 cái gì đó như mỳ tôm, bánh mỳ. Khi đi trình diễn về mới được ăn thêm và quét dọn mọi thứ rồi mới ngơi nghỉ. Mặc dù cuộc sống cạnh tranh, khép kín là vậy nhưng những người tham gia trong đoàn lại rất yêu thương nhau, chung sống hòa thuận chứ chẳng hề cãi vã hay đố kỵ nhau. Những người chân tay chuyển di được, những người mắt sáng sẽ chuyên dụng cho và giúp đỡ những người mù, những người chuyển di cạnh tranh.

Cạnh tranh quyết liệt

Để giảm thiểu sự nhàm chán, các đoàn nghệ thuật nhân đạo này sẽ phải thường xuyên đổi địa điểm để trình diễn. Vì thế mà giữa các đoàn lại có sự cạnh tranh gay gắt không kém gì các ngành nghề, nghề hơic. Có đoàn khi mua đến địa điểm dự tính, thì đã bị đoàn hơic chiếm chỗ, nên phải loay hoay mua chỗ hơic. Khi chưa mua được nơi trình diễn mới đành phải hủy cả buổi diễn. Đã có tình trạng “dở khóc, dở cười”, khi 2 đoàn cùng dựng sàn diễn rất gần nhau, không đoàn nào chịu dường đoàn nào.

Anh Nguyễn Văn Vinh – trưởng 1 đoàn nghệ thuật – san sớt: “Có những hôm đang trình diễn thì gặp trời mưa, cả đoàn phải cuốn gói đi về. Nếu trình diễn ở quê thì sẽ được bà con thân thiện hơn, đến xem mình trình diễn đông hơn nên đó sẽ là 1 nguồn cổ vũ ý thức rất lớn cho anh em. Còn ở tỉnh thành, thì họ chỉ đi qua thôi chứ cũng chẳng mấy người đứng lại xem đoàn trình diễn, nhìn cảnh hát mà không có người xem, toàn tự mình hát cho mình nghe thì cũng buồn…”.

Theo Long Nguyễn – Phạm Đông/LĐO