Rợn người với những hủ tục có một không hai ở Việt Nam: Đẽo sọ người chết để cầu may

Rợn gáy với tục đẽo sọ người

Có hai hệ phái Chăm Bàni (theo đạo Hồi) và Chăm Bà La Môn (theo đạo Bà La Môn). Trong đó, cộng đồng Chăm Bà La Môn có tục hỏa táng người chết rất đặc thù, họ đẽo đầu người chết thành các đồng xu nhỏ, sau đó nhập vào đá mơ ước vong hồn được siêu thăng và còn đó vĩnh cửu, đây là tập tục đã còn đó hàng trăm năm của người chăm Ninh Thuận”.

Những phiến đá được gắn xương xọ người chết đẽo hình đồng xu

Trong cộng đồng người Chăm, cũng có sự phân biệt các phân khúc trong xã hội. Chỉ riêng phần hộp sọ được đẽo thành hình đồng xu, gắn vào đá để thờ, còn các phần xương còn lại đều được thiêu đốt thành tro…

Tập tục quy định người chết dưới 15 tuổi chỉ chôn, không được thiêu. Với người từ 15 tuổi trở lên, chia thành hai trường hợp: Chết bình thường (vì bệnh, vì già lão) sẽ được thiêu tươi; chết không bình thường (vì tai nạn xe pháo, vì thú dữ, chết vào ngày hết trăng, mùng 1) sẽ được thiêu khô. Trường hợp thiêu khô còn bao gồm lí do khác như: Gia đình người chết không có tiền nong, họ chôn trợ thời, chờ khi có tiền, chọn ngày lành tháng tốt để hỏa thiêu. Ngoài ra, trường hợp khi lâm chung có sự chứng kiến của người thân được xem là “chết tốt”, trái lại là “chết xấu”.

Các tha ma Kut thường nằm ở những nơi đồng không mông quạnh, vắng người tương hỗ và đều được quét màu sơn sặc sỡ, mang lại cảm giác ấm áp. Các Kút được xếp hàng ngang hướng về phía Bắc, vị trí ở giữa thường của người sáng lập ra dòng tộc, bên phải là tượng Kut của đàn bà, bên trái là tượng Kut của đàn đông. Sau lễ cúng bái, ước nguyện, lễ nhập Kut sẽ được công ty vào buổi chiều do thầy cúng đảm đương. Lúc này những đồng xu hộp sọ đã được tẩy trần bằng nước mưa trong sáng, bằng rượu nồng thơm tho. Trước sự chứng kiến của gia đình, những già làng, các vị chức sắc và đông đảo người dân, thầy cúng sẽ gom các hộp chứa các mảnh xương, chôn xuống dưới tượng Kut khoảng nửa mét.

Kỳ lạ phong tục treo áo quan lơ lửng của người Pa kô

Người Pa kô bao đời nay vẫn còn lưu giữ tục táng treo vô cùng kỳ lạ. Đến 1 chu kỳ 1 mực, họ khai quật mả người chết lên, sau đó bỏ vào những cái A Pổ (cái tiếu) rồi đặt nằm tản mạn trên mặt đất suốt năm tháng. Nhưng kỳ lạ, sau khi chôn cất treo, người dân trong làng sẽ bị cấm đến tha ma để viếng thăm chiêu mộ người nhà. Nếu để người làng bắt được, họ sẽ bị ăn vạ. Xung quành tục táng treo này, còn đó rất nhiều câu chuyện kỳ bí đến rợn người.

Những ngôi nhà mồ vẹo vọ lạc, đổ nát

Người chết được chôn xuống đất sau 3-5 năm, thậm chí đến 10 năm thì được cất lên khiến lễ di táng rồi đưa vào trong những cái Piêng (lăng chiêu mộ). Điều đặc thù là trước đó, những chiếc áo quan sẽ được treo lơ lửng giữa không gian.

Mỗi Piêng có chí ít 3 tiểu, bởi theo tập tục, mỗi lần di táng phải từ 3 người trong họ trở lên. Lễ nghi này biểu đạt lòng cảm ơn, kính trọng của con cháu đối với đấng sinh thành.

Phơi xác 7 ngày, cả bản ăn cỗ

Đồng bào người H’Mông ở Mường Lát – Thanh Hóa là 1 trong những dân tộc thiểu số có nét sinh hoạt văn hóa phong phú, đặc sắc và bề dày lịch sử.

Trong việc ma chay, theo phong tục của người H’Mông, khi có người chết, gia đình không bỏ vào áo quan ngay mà để người chết nằm ở bên ngoài từ 5 đến 7 ngày.

Nếu người thân chết mà bỏ ngay vào áo quan là trái với tục lệ, khiến tương tự sau khi mai táng, vong hồn người chết sẽ không được “siêu thăng”, không được ông cha đón lên trời, kéo theo nhiều người chết sau đó và sẽ gây quấy quả cho người đang sống, gây ra bệnh tật, ốm đau, khiến ăn lụi bại.

Vì thế, khi có người thân mất, các gia đình người H’Mông thường đặt người đã khuất vào cáng hay để trên 1 tấm ván treo lên sát vách giữa gian nhà.

Khi 1 người trong gia đình chết, người thân của họ vẫn coi như còn sống nên vẫn giữ lối sinh hoạt như bình thường. Theo đó, mọi người vẫn đút cơm, nước vào mồm cho người chết. Sau nhiều ngày, thức ăn lên men, thậm chí ruồi nhặng bâu đen quành mặt người chết, họ vẫn tiếp diễn đút cơm như thế.

Ảnh từ internet

Thêm vào đó, bình thường, người sống còn khiêng người chết ra sân, đặt ngửa lên tấm ván đã chuẩn bị sẵn, để người chết được “ngắm” mặt trời. Dù mưa to hay nắng cháy thì phải khi mặt trời lặn mới được khiêng người chết vào nhà.

Tùy vào người chết có bao lăm con, người nhà sẽ đem “phơi nắng” người chết từng đó ngày. Có người đưa ra 1 hai ngày, nhưng có người đưa ra hàng tuần trời, nhắc cả chân tay, đầu, tóc… rời ra thì họ vẫn phải “cúng” cho đúng ngày, đúng tục.

Việc để xác người chết trong nhà lâu ngày khiến bốc mùi hôi quá không chỉ gây ra ô nhiễm môi trường cho gia chủ mà còn tác động đến cả những gia đình ở xung quành.

Bảo Dung (tổng hợp)