Ngụp lặn đời nghêu theo con nước vơi đầy

Phụ nữ, trẻ em, cái cào và con sóng…

Buổi trưa biển vắng, những con thuyền cũ kỹ nằm bơ vơ quăn queo dưới cái nắng nóng chan chát mặt người. Bên cạnh sự tả tơi vì gió biển đến thê lòng của 1 làng biển, những người phụ nữ, những chú bé mặt cúi gầm xuống bọt sóng, chân tay thoăn thoắt cầm cần cào lùng sục dưới bãi cát. Một chị phụ nữ xách cào đi xuống mép nước, và dần dần từ trên bãi cát bao la, người dân làng biển Hà Quang và Phước Lộc (Tam Tiến, Núi Thành, Quảng Nam) kéo nhau ra ngoài ktương đối xa gần cây số, nơi con nước ròng rã rút đi bỏ lại bãi cát màu xám xịt, để khiến cuộc mưu sinh mỗi ngày.

Chị Trần Thị Thu (39 tuổi, thôn Hà Quang) nhìn con nước, nhìn trời rồi tấm tắc: “Hôm nay biển im và im ắng thật. Trời cũng quang không mưa dầm như những hôm trước. Đây là thời tiết phù hợp nhất để chúng tui cào đây!”. Nói rồi chị lội xuống nước, mặc những con sóng lăn tăn dưới thân mình…

Đây là 1 nghề tương đối khó nhọc.

Ở những làng biển này, khởi đầu từ khoảng 5 giờ sáng, những thuyền đánh cá ngoài ktương đối trở về và các tiểu thương chờ sẵn ào ra. Họ chọn mua hải sản rồi đổ về các chợ trọng điểm bán. Rồi chỉ 1 lúc sau, chợ cá buổi sáng sẽ vãn. Người đàn ông đi biển sẽ về nhà ngủ, hay khiến bạn với vài xị rượu đế để giải bớt đi những nhọc nhằn trên biển. Còn lại đám phụ nữ và trẻ nít lại phải ngâm mình trong nước, trân mình tương đối sương giá lạnh để kiếm thêm chút tiền từ chiếc cào đơn sơ để bù vào những chuyến biển không thành của cánh đàn ông.

Những con thuyền nhỏ đi đánh bắt gần bờ.

Bà Phạm Thị Hồng (58 tuổi, thôn Hà Quang) trầm ngâm: “Mấy năm nay những nhóm tàu đi biển thu nhập không còn được như trước, báo giá xăng dầu lại đắt đỏ nên có chuyến biển đi về lỗ nặng. Nhưng không biết đi biển thì còn biết khiến gì. Cái nghề cào nghêu này được bao lăm đâu chú, nhưng nó cũng giúp chúng tôi có được cái ăn hằng ngày!”

Ở làng biển này, mỗi ngày có hàng trăm người đi cào nghêu để bán lấy tiền, nhưng chỉ có phụ nữ và trẻ em khiến thôi, đàn ông đều đi biển hết. Suốt ngày họ ptương đối mình trong nắng, gió và nước biển, giả như may mắn có người kiếm được vài trăm nghìn đồng, góp phần cải thiện cuộc sống.

Dụng cụ cào nghêu tương đối đơn thuần.

Nghề này thu nhập không cao, nhưng an toàn và không cần đầu tư gì nhiều. Dụng cụ cào nghêu tương đối đơn thuần, gồm thanh gỗ, tấm lưới, bên dưới gắn lưỡi sắt, có thể tự khiến hoặc mua với giá từ 150.000 đến 200.000 đồng, cùng chiếc túi đựng nghêu bằng vải hoặc nilông đeo ngoặt phía sau lưng là có thể hành nghề. Thêm vào đó là sức chịu đựng bền bỉ với nắng gió và nỗi buồn chán.

Bà Hồng bùi ngùi: “Phải tiêu dùng mười đầu ngón tay bới cát mua nghêu. Lâu ngày móng tay bị cát, vỏ ốc, mảnh sành… cứa khiến chai sần hết, đau nhức không chịu nổi. Chân ngâm trong nước biển lâu ngày nên bị nước ăn, bong tróc ngứa ngáy vô cùng. Những người khiến lâu ngày thì mắc chứng khớp, đau lưng, cột sống… đủ bệnh cả chú ơi!”. Gần 60 tuổi thì cũng hơn nửa cuộc thế bà Hồng gắn cuộc thế mình vào những con nghêu và lao xao sóng nước. Giờ đây khi đã bước về già, bà mới biết mình bị thoái hóa gần hết đốt sống lưng. Cứ khiến vài phút, bà lại phải nghỉ giải lao tiêu dùng tay đấm vào lưng bùm bụp để bớt đau.

Bóng những người phụ nữ chợp chờn giữa con sóng.

Nhưng việc cào nghêu cũng tùy vào sự may mắn, có khi cào cả buổi mà chẳng thấy nghêu đâu nhưng có ngày chỉ cào 1 lúc cũng được kha tương đối. “Muốn mua được nghêu, phải nhẫn nại. Ngày nào tương đối tui cũng kiếm được 50 đến 70 nghìn đồng, nhưng cũng có khi về không!” chị Phan Thị Hải (33 tuổi, thôn Phước Lộc) cho biết.

Công việc này cũng bập bềnh và không có giờ giấc cụ thể vì phải tùy thuộc vào con nước lên, xuống. Bất đề cập sáng sớm, trưa hay khi trời chạng vạng tối, hễ nước rút là họ lại lao xuống biển. Trên bãi biển Tam Tiến, nhiều đứa trẻ cũng còng lưng vác chiếc cào cao quá người, chờ những con nước rút xuống lần lần để xuống cào. Trong khoảng không gian bao la của biển, hàng chục người thoăn thoắt cùng những chiếc cần cào. Có bao lăm sức lực họ đều tiêu dùng hết trong quãng thời kì này, bởi chẳng thể chậm trễ hơn được nữa vì con nước thủy triều lớn đầy lên dần sẽ không chầu chực họ. Trong số hàng chục người nhấp nhô, tận tụy cào, những cái bóng phụ nữ tí xíu nhấp nhô theo con sóng bạc đầu, bạc người…

Màu của biển

Trưa trên bãi biển, những sợi nắng như dao cứa rát mặt người, đưa tay quệt vội dòng mồ hôi nhễ nhại trên trán, 1 cậu bé đáp lại lời tôi gọn lỏn và chua chát: “Học hết lớp 3 là con đã biết cào nghêu rồi, đến chừ thì con đã trở thành dân cào giỏi rồi. Mỗi ngày có hai con nước ròng rã cạn bất đề cập ngày hay đêm, kiếm thêm được trên 40.000 đồng. Đưa cho ba má còn lại để dành, mua sách vở đi học… vậy là vui rồi!”. Tôi nhìn cậu bé, thân hình gầy đét, đen rám, bộ mặt già cấc so với cái tuổi 14 của mình. Cậu bé cười: “Ngày ngày dãi nắng dầm mưa cùng biển, phải chạy đua với những con sóng thì khiến sao giảm thiểu khỏi sự bào mòn của khí hậu biển. Ở đây ai cũng vậy hết chú à!”.

Biển trưa vắng im, chỉ có tiếng gió thổi thông thốc đẩy những con sóng xô vào bờ nghe rạt rào bên tai. Nhưng điều đó không đủ để hăm dọa, cản ngăn bước chân những đoàn người cào nghêu ở đây.

Trẻ em và cả nhiều người đàn ông cũng xuống bãi cào nghêu.

Nhưng có 1 điều những người cào nghêu không hình dong được, khi trong 1 số liệu cách đây không lâu thống kế số chị em trong độ tuổi sinh nở mắc bệnh phụ khoa do thường xuim ngâm mình dưới nước chiếm 20 – 30%. Đặc biệt tại các địa phương ven biển có nghề cào nghêu, tỷ lệ này lên đến 40%. Chị Phan Thị Chiến cười nắc nỏm: “Gia đình tui có 3 đứa con mà chỉ có cần cào này là nuôi cho chúng ăn học. Làm được ngày nào là xào hết ngày nấy, gắng công nuôi lũ nhỏ cho nó học sau này khỏi khổ”. Đấy là chuyện học, chuyện chăm lo cho lũ trẻ. Mà đâu phải chỉ 1 người, 1 gia đình. Đấy là chuyện của nhiều gia đình, của nhiều làng biển. Nhưng còn biết bao điều tương đốic từ nghề cào nghêu!?

Những người phụ nữ ngâm mình dưới nước rất dễ viêm nhiễm và suy giảm khỏe khoắn.

Chị Võ Thị Bảy (thôn Phước Lộc) bày tỏ: “Biết ngâm mình dưới nước như thế này dễ bị viêm nhiễm này nọ chứ, nhưng không khiến thì lấy gì ăn. Khi nào có bệnh thì mua thuốc uống vậy. Mình cố từng ngày đi cào để kiếm tiền lo cho mấy đứa con nó có cái chữ, để mai này sẽ không khổ như mình nữa! Biết là khỏe khoắn sẽ sút giảm giả như cứ ngâm mình mãi trong nước như thế này. Nhưng chú thấy đấy, phụ nữ con nhỏ chúng tôi còn khiến gì hơn hiện giờ hở chú, khi cuộc sống ở đây chỉ có nghề này còn khiến ra được tiền!”.

Màu của biển ánh lên trên từng người.

Trời dần về trưa, nắng chiếu xuống bỏng rát nhưng những người thợ cào nghêu vẫn hùi hụi đãi từng lớp cát mua nghêu và chạy đua với con nước đang dâng cao dần. Màu của biển ám lên từng đôi cánh tay, từng đôi mắt và cả những câu nói mặn đắng của đời nghêu, chan chát đắng…

Tiêu Dao